Rola położnej w nauczaniu metod rozpoznawanie płodności a system kształcenia położnej

Kategoria: Psychologia i socjologia

06 marzec 2014

Cel pracy: próba zdefiniowania roli położnej w nauczaniu metod rozpoznawania płodności oraz prezentacja elementu praktyki dydaktycznej w ramach uniwersyteckiego systemu kształcenia położnych.

Omówienie: Rola zawodowa położnej określona jest w Ustawie o zawodzie pielęgniarki i położnej. Opisane są tam podstawowe obszary działalności położnej, jak m. in. pielęgnowanie kobiety ciężarnej, rodzącej, samodzielne przyjęcie porodu fizjologicznego, pielęgnowanie położnicy i jej dziecka, pielęgnowanie kobiety z chorobą ginekologiczną. [1] Punkt 1 Ustawy informuje wyraźnie, że do zadań położnej należy: „prowadzenie działalności edukacyjno- zdrowotnej w zakresie przygotowania do życia w rodzinie, metod planowania rodziny oraz ochrony macierzyństwa i ojcostwa” [2] Uaktywnienie się położnych na tym terenie oraz stworzenie im przez system opieki zdrowotnej takich możliwości jest zalecane w Dyrektywie Unijnej, w której czytamy, że „Polska będąc członkiem UE, powinna zapewnić położnym prawo do podjęcia i wykonywania m.in. poradnictwa i przekazywania informacji w zakresie świadomego planowania rodziny” [3].

Położna posiada ustawowo zdefiniowaną samodzielność w opiece nad zdrowiem kobiety przez całe jej życie – od dojrzewania do starości. Niezaprzeczalnym elementem zdrowia kobiety jest jej płodność. Edukacja na temat płciowości i metod planowania rodziny powinna być rozważana i realizowana nie tylko w aspekcie biologicznym, ale, zgodnie z wymogami współczesnej dydaktyki, również wychowawczym i społecznym. Położne realizują w czasie studiów szeroki program, który przygotowuje je da takich działań. Absolwentki studiów licencjackich, posiadają szerokie wiadomości m.in. z pedagogiki, psychologii, socjologii oraz etyki i filozofii zawodu położnej. Absolwentki studiów magisterskich posiadają dodatkowe umiejętności m.in. z zakresu dydaktyki, andragogiki i promocji zdrowia. Są przygotowane do tego, by prowadzić działalność edukacyjną w dziedzinie naturalnych metod rozpoznawania płodności uwzględniającą kształtowanie wiedzy, umiejętności i postaw odbiorców.

Edukacyjna rola położnej w tym zakresie opiera się na nowoczesnej koncepcji zdrowia jako samodzielnego i twórczego życia, nie tylko bez chorób i niepełnej sprawności, ale również wraz z nimi, jeśli nie dało się ich uniknąć. W tej koncepcji człowiek i jego rodzina jest podmiotem działań edukacyjno – wychowawczych, a położna przyjmuje rolę doradcy, konsultanta, pomocnika. [4] Edukacja zdrowotna powinna obejmować wiedzę o zdrowiu i o czynnikach, które potęgują zdrowie, wiedzę o czynnikach jego zagrożenia, kształtowanie odpowiednich motywacji oraz nadawanie odpowiedniej rangi zdrowiu w systemie wartości człowieka. Do położnej – edukatora w tym zakresie należeć będzie stwarzanie ludziom możliwości dokonania właściwych - w kontekście zdrowia – wyborów i decyzji, i trwania w tych wyborach i decyzjach (np. zmiany zachowania czy postawy). [5]

Edukacja w zakresie naturalnych metod rozpoznawania płodności podąża za teorią  samoopieki i samopielęgnowania Doroty Orem, zgodnie z którą samoopieka i samopielęgnowanie to taki rodzaj aktywności i zachowania człowieka, jaki on sam inicjuje i realizuje, aby zachować życie, utrzymać zdrowie i osiągnąć dobrostan. [6] W tej teorii człowiek staje się ekspertem w sprawach dotyczących pielęgnowania swojego zdrowia. Wymaga jednak wcześniejszej edukacji zdrowotnej, którą zapewnić może położna na różnych etapach i obszarach życia ludzkiego (edukacja młodzieży do odpowiedzialnego rodzicielstwa, planowanie rodziny, opieka przedkoncepcyjna, w okresie prokreacji, klimakterium, senium).

Od dwóch lat Zakład Dydaktyki Ginekologiczno – Położniczej, pod kierunkiem prof. Dr hab. Ewy Dmoch – Gajzlerskiej, realizuje w ramach studiów pomostowych dla położnych zajęcia praktyczne z naturalnych metod rozpoznawania płodności. Zajęcia realizowane są w małych grupach w wymiarze 15 godzin. Ich celem ogólnym jest nabycie umiejętności rozpoznawania objawów płodności i interpretowania zaobserwowanych objawów w przebiegu cyklu miesięcznego kobiety. Cele szczegółowe zajęć to: rozpoznawanie objawów płodności, analizowanie kart obserwacji cyklu, interpretowanie zaobserwowanych objawów, wyznaczanie dni płodnych i niepłodnych zgodnie z zasadą metody wielowskaźnikowej, określenie korzyści zdrowotnych wynikających z umiejętności samoobserwacji i samooceny symptomów towarzyszących cyklowi miesięcznemu oraz opracowanie w grupach mini programu edukacyjnego dla określonej grupy odbiorców. W celu ewaluacji prowadzonych zajęć przeprowadzone jest badanie satysfakcji studentów i test wiedzy. Studenci ocenili zarówno przydatność zajęć jak i ich jakość bardzo wysoko.

Podsumowanie: w oparciu o analizę literatury, dokumentów prawnych, możliwości edukacyjnej praktyki położnej w opiece przedkoncepcyjnej oraz doświadczeń z praktyki dydaktycznej uważa się za istotne następujące postulaty: rozszerzenie oferty dydaktycznej dla  studentów I roku studiów licencjackich (wykorzystanie form ćwiczeniowych, metod aktywizujących, pracy własnej studentów); realizacja zajęć praktycznych z naturalnych metod rozpoznawania płodności w szeroko rozumianej opiece przedkoncepcyjnej (szkoły ponadpodstawowe, poradnie zdrowia prokreacyjnego); umożliwienie wykwalifikowanym położnym prowadzenia edukacji w zakresie zdrowia prokreacyjnego w różnych środowiskach i placówkach.

Bibliografia:

1. Iwanowicz- Palus G.: Kształcenie położnych w świetle regulacji prawnych UE. Pielęgniarstwo XXI wieku. 2003, 2, s. 35-36
2. Ustawa o Zawodzie Położnej z dnia 9 kwietnia 2003r.
3. ART. 4 DYREKTYWY 80/155/EEC
4. Kawczyńska- Butrym Z.: Rodzina- zdrowie- choroba. Wyd. Czelej, Lublin 2001, s. 39
5. Charzyńska- Gula M.: Edukacja zdrowotna rodziny. Stowarzyszenie na Rzecz Promocji Zdrowia, Lublin 2001, s. 7
6. Poznańska S., Płaszewska - Żywko L.: Wybrane modele pielęgniarstwa. Wyd. UJ, Kraków 2001, s. 108

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł