Jedynym leczeniem endometriozy w przypadku niepłodności jest chirurgiczne usunięcie wszystkich widocznych ognisk endometriozy. Celem jest poprawa płodności oraz opanowanie bólu związanego z endometriozą. Chirurgiczne leczenie jako jedyne poprawia płodność. Także chirurgiczne leczenie najskuteczniej łagodzi przewlekłe dolegliwości bólowe. Leczenie to nie należy jednak do najłatwiejszych… Dlaczego?
Osiągnięcie powyższego celu często uniemożliwiają, bądź ograniczają, dwie przeszkody.
Jedną z nich jest trudność w odnalezieniu wszystkich ognisk endometriozy podczas operacji. Chodzi tu głównie o tzw. endometriozę głęboko naciekającą, najczęściej w przegrodzie odbytniczo-pochwowej (przestrzeń pomiędzy pochwą a odbytnicą), którą można czasem wykryć w badaniu przez odbytnicę, najlepiej podczas miesiączki. W ‘Fertility Sterility’ opublikowano badanie, w którym spośród 39 pacjentek, u których nie ustąpiły bóle po operacji, u 37% stwierdzono wznowy ognisk endometriozy podczas ponownej operacji. Wznowy pojawiły się najczęściej w miejscu, bądź bezpośrednio obok usuniętej zmiany. U części jednak stwierdzono ogniska endometriozy w miejscach odległych, co potwierdzało by hipotezę, że ogniska te były przeoczone podczas pierwszej operacji.
Kolejnym problemem jest ryzyko związane z radykalnością operacji. Celem leczenia operacyjnego jest kompletne usunięcie ognisk endometriozy. Niestety Ogniska endometriozy znajdują się czasem na pęcherzu moczowym, moczowodzie, czy jelicie. Radykalne leczenie polega często na konieczności częściowego usunięcie jelita, moczowodu, czy pęcherza moczowego, co niesie za sobą naturalnie ryzyko powikłań.
Torbiel endometrialna jest szczególną postacią endometriozy. Jajnik jest drugim najczęstszym miejscem (po otrzewnej) występowania endometriozy. Leczenie torbieli endometrialnej, mimo, że jest rutynowo wykonywanym zabiegiem, jest dla operującego nie lada wyzwaniem. Częstość nawrotów torbieli waha się między 9,6 a 45%. Najlepsze wyniki otrzymuje się, gdy usunie się całą torebkę torbieli. W tym momencie ginekolog balansuje między staraniami kompletnego usunięcia torbieli a poziomem jatrogenicznego zmniejszenia rezerwy jajnika. Badania pokazały, że poziom hormonu anty-Müllera przy jednostronnej torbieli jajnika obniża się o 24%, a przy obustronnej torbieli jajnika o 67%, co oznacza znaczne obniżenie rezerwy jajnikowej.
Endometrioza głęboko naciekająca objawia się najczęściej nasilonymi bólami podbrzusza, bolesnymi stosunkami płciowymi (dyspareunia), oraz niepłodnością. Leczenie operacyjne obejmuje często również pochwę, jelito, czy moczowody. W większości przypadków udaje się usunąć zmiany laparoskopowo, choć w ok. 10% konieczne jest otwarcie brzucha. Ryzyko poważnych powikłań nie przekracza zwykle 9%.
Podsumowując leczenie endometriozy nie jest łatwe, lecz najczęściej konieczne. Leczenie farmakologiczne hamuje oś podwzrórze-przysadka-jajnik, tym samym owulację i uniemożliwia zajście w ciążę. Operacji nie należy się bać, ale na pewno trzeba ją dobrze zaplanowąć, często interdyscyplinarnie razem z chirurgien i urologiem. Zachęcam Cię do podzielenia się poniżej swoimi doświadczeniami.
Autor lek. Jan Olek
Więcej na stronie autora: